जय माता दी ! भक्तांनो तुमचे ह्या ब्लॉग मध्ये स्वागत आहे आपण जाणून घेऊयात की छठ पूजा म्हणजे नेमके काय ? काय आहे त्याचे महत्त्व आणि त्या पूजेचा इतिहास :
१. छठ पूजा:
हा एक पवित्र आणि श्रद्धेचा सण आहे .
छठ पूजा हा सण प्रामुख्याने बिहार, झारखंड, उत्तर प्रदेश आणि महाराष्ट्राच्या काही भागांमध्ये उत्साहाने साजरा केला जातो. या सणाचे महत्त्व पुराण कथा मध्ये पण आढळते. छठ पूजा ह्या सणामध्ये सूर्य देवतेची उपासना करन्यात येते . कारण सूर्य देव हे प्रकृतीचे आणि जीवनशक्तीचे प्रतीक आहेत. छठ पूजा मध्ये लोक मनोभावे , शश्रध्देने पूजा करतात.
2.छठ पूजेची कथा आणि इतिहास:
छठ पूजेशी अनेक धार्मिक कथा जोडलेल्या आहेत. असं मानलं जातं की महाभारतातील द्रौपदीनेही आपल्या कुटुंबाच्या कल्याणासाठी छठ पूजा केली होती. याशिवाय, एका कथेनुसार सूर्य देवाची बहीण षष्ठी देवी ही बालकांच्या दीर्घायुष्याची आणि सुखाची अधिष्ठात्री देवी आहे. छठ पूजेच्या माध्यमातून भक्त षष्ठी देवीची पूजा करून तिचा आशीर्वाद घेतात.
३. उपासना आणि विधी: कठोर साधना
छठ पूजा करण्यासाठी भक्त मोठ्या भक्तिभावाने व्रत ठेवतात. या व्रतात चार दिवसांचे नियम आहेत, ज्यामध्ये
नहाय-खाय, खरना, संध्याकाळचा अर्घ्य आणि सूर्योदयाचा अर्घ्य या सर्व विधी येतात.
1) नहाय-खायच्या दिवशी भक्त पवित्र स्नान करून व्रताची तयारी करतात.
२)खरना दिवशी उपवास तोडून गोड खीर-रोटीचा प्रसाद घेतात.
3) शेवटच्या दोन दिवसांमध्ये सूर्यदेवाला अर्घ्य देऊन उपवास पूर्ण केला जातो.
या सणाचे सर्व विधी भक्त मोठ्या निष्ठेने पार पाडतात.
४. देवी षष्ठीचे महत्त्व
षष्ठी देवीचे महत्व छठ पूजेमध्ये विशेष आहे. तिला स्त्री आणि बालकांच्या आरोग्याची देवी मानले जाते. या देवीच्या आशीर्वादाने भक्तांना समृद्धी आणि दीर्घायुष्याची प्राप्ती होते. भक्त षष्ठी देवीसाठी ठेकुआ आणि कसार या पारंपरिक प्रसादांचा नैवेद्य अर्पण करतात. ही प्रसाद बनवताना भक्तांची श्रद्धा आणि निष्ठा दिसून येते.
५. छठ पूजेचे खास अन्नपदार्थ
छठ पूजेत तयार केले जाणारे अन्न हे शुद्ध असते. त्यात मिठाचा, कांदा आणि लसणाचा वापर टाळला जातो. ठेकुआ, कसार आणि फळांचा नैवेद्य भगवान सूर्यदेवाला अर्पण केला जातो. ठेकुआ हा गहू आणि गुळाचा गोड पदार्थ असतो, जो छठ पूजेत खास महत्त्वाचा मानला जातो. हे अन्न बनवताना भक्तांचा त्याग आणि निष्ठा प्रकर्षाने दिसून येते.
६. सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
छठ पूजा केवळ एक धार्मिक सण नसून, तो समाजाचे एकत्रीकरण करणारा आहे. या सणात सगळे भक्त एकत्र येऊन नदीकिनारी पूजा करतात. यामुळे एकात्मतेची भावना दृढ होते. छठ पूजेद्वारे पर्यावरणाचे संरक्षण आणि जलस्रोतांचे महत्त्व पटवून दिले जाते. भक्त नदीच्या काठावर स्वच्छता राखून, निसर्गाच्या समृद्धीला उजाळा देतात
छठ पूजेचा आधुनिक काळातील महत्त्व:
आजच्या गतिमान युगातही छठ पूजा भक्तांना श्रद्धेने जोडणारा सण आहे. बदलत्या काळानुसार या पूजेच्या पद्धतीत काही बदल झाले असले, तरीही या सणाचे आध्यात्मिक महत्त्व कायम आहे. छठ पूजेच्या माध्यमातून भक्त सूर्य देवता आणि षष्ठी देवीला श्रद्धेने नमवतात, जे त्यांना जीवनात सकारात्मकता आणि आनंद देतो.
ही माहिती तुमच्या लेखासाठी आधारभूत असेल. या लेखात विश्वासार्हता आणि भावनिकतेचा उत्तम समन्वय साधून छठ पूजेचे महत्त्व आणि त्याचे आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक पक्ष समजून घेण्यास मदत होईल.
